Wat als Plato jouw nieuwe CEO is?

Filosofie
8 april 2025

Stel je voor: een hedendaagse managementconferentie waar keynote speakers als Simon Sinek en Brené Brown spreken over leiderschap en organisatiecultuur. En dan, uit het niets, wordt Plato geïntroduceerd. De filosoof uit het oude Griekenland klimt op het podium, kijkt het publiek aan en vraagt: “Wat is een goed bedrijf?” Een ongemakkelijke stilte volgt.

Het zou zomaar kunnen dat Plato, als hij vandaag de dag had geleefd, een TED Talk-gigant was geweest en leiders wereldwijd adviseerde. Want hoewel hij geen CEO was, legde hij meer dan 2.000 jaar geleden al de basis voor veel moderne managementinzichten. Wat kunnen organisaties vandaag de dag nog steeds leren van de ideeën van Plato?

De filosoof-koning als ultieme CEO

Plato schreef in De Staat over de ideale samenleving en stelde dat de beste leiders geen machtswellustelingen of opportunisten zijn, maar filosofen: mensen die de waarheid zoeken, rechtvaardigheid nastreven en zich niet laten misleiden door kortetermijnbelangen. Klinkt dat niet als een perfect profiel voor een CEO?

Vergelijk het met het bedrijfsleven: een CEO die enkel gefocust is op kwartaalcijfers en aandelenkoersen zal misschien succes oogsten op de korte termijn, maar verliest de grotere visie uit het oog. Daarentegen zorgen leiders met een langetermijnvisie (denk aan Satya Nadella bij Microsoft of Yvon Chouinard van Patagonia) voor duurzame groei en een betekenisvolle impact. Plato zou het fantastisch hebben gevonden.

De Allegorie van de Grot en bedrijfsblindheid

Plato’s beroemdste metafoor is ongetwijfeld de Allegorie van de Grot. In deze parabel zitten mensen vast in een grot, enkel kijkend naar schaduwen op de muur, zonder te beseffen dat daarbuiten een veel grotere realiteit bestaat. Pas als iemand zich losmaakt en de grot verlaat, ziet hij de echte wereld.

Ook dit kunnen we goed vertalen naar het bedrijfsleven. Hoe vaak zijn organisaties niet gevangen in hun eigen denkpatronen? Ze blijven vastzitten in ‘hoe we het altijd al deden’ en negeren nieuwe inzichten of veranderende marktomstandigheden. Denk aan Kodak, dat de digitale fotografie uitvond maar vasthield aan filmrolletjes. Of Nokia, dat de smartphonerevolutie miste. Plato zou zeggen: “Stap uit die grot en kijk naar de werkelijkheid!”

Ethiek boven winst

In veel bedrijven staat winstmaximalisatie nog steeds op de eerste plaats. Dit zou echter niet het antwoord van Plato zijn op de vraag ‘Wat is een goed bedrijf?’. Een organisatie kan geld verdienen, maar als ze geen rechtvaardigheid en deugd nastreeft, is ze dan daadwerkelijk succesvol?

Hij zou pleiten voor een organisatiecultuur waarin ethiek en rechtvaardigheid centraal staan. Niet voor niets zijn bedrijven als Patagonia en Tony’s Chocolonely zo populair: zij laten zien dat winst en maatschappelijke verantwoordelijkheid hand in hand kunnen gaan.

De kunst van dialoog en kritische vragen stellen

Plato schreef zijn werken in de vorm van dialogen, waarin Socrates zijn gesprekspartners constant uitdaagde met vragen als: “Wat bedoel je precies? Hoe weet je dat?” Hij geloofde dat ware wijsheid ontstaat door voortdurende reflectie en discussie.

Vergelijk dat eens met de beste leiderschapsmethoden van vandaag. Managers die openstaan voor kritiek en hun team uitdagen om écht na te denken, creëren een cultuur van innovatie en groei. In een tijd waarin veel bedrijven vastlopen in vergaderingen vol PowerPoint-slides en oppervlakkige besluiten, zou Plato pleiten voor meer Socratische gesprekken: diepgaand, scherp en zonder angst om de status quo ter discussie te stellen.

Langetermijndenken in plaats van micromanagement

Tot slot hield Plato zich bezig met de fundamentele vragen: Wat is een rechtvaardige samenleving? Hoe ziet een deugdzaam leven eruit? In bedrijven zien we echter vaak het tegenovergestelde: micromanagement, KPI’s en ‘quick wins’ domineren de agenda.

Plato zou adviseren: stop met de obsessie voor korte termijn successen en richt je op een langetermijnvisie. Wil je een sterk bedrijf over vijf, tien of vijftig jaar? Dan moet je nú investeren in cultuur, talentontwikkeling en de morele basis van je organisatie.

Conclusie: Wat zou Plato doen?

Als Plato vandaag een leiderschapstraining zou geven, zou hij misschien de volgende principes hanteren:

Denk als een filosoof: Stel de juiste vragen en durf fundamenteel na te denken over het doel van je organisatie.

Stap uit de grot: Laat je niet misleiden door schijnwerkelijkheden of kortetermijnpolitiek binnen je bedrijf.

Zet ethiek voorop: Echte winst is meer dan geld; het gaat om de impact die je maakt.

Voer de dialoog: Creëer een cultuur waarin kritische vragen en open gesprekken worden gewaardeerd.

Blik op de lange termijn: Richt je niet alleen op de volgende kwartaalcijfers, maar op een toekomstbestendige organisatie.

Dus, de volgende keer dat je een strategische meeting hebt, stel jezelf de vraag: Wat zou Plato doen? Grote kans dat je managementstijl er beter van wordt.

Ben je geïntrigeerd door de kracht van filosofie in organisaties? Bij AOG School of Management bieden we de opleiding Filosofie in Organisaties, waarin we dieper ingaan op hoe filosofisch denken bijdraagt aan beter leiderschap, innovatie en organisatieontwikkeling.